Tamamilə fərqli bir dövrə ayaq basırıq – ABŞ, Çin, Türkiyə və Aİ-ni nə gözləyir?

Tamamilə fərqli bir dövrə ayaq basırıq – ABŞ, Çin, Türkiyə və Aİ-ni nə gözləyir?2020-ci ilə qədər dövlətlər özlərinin monetar, fiskal, proteksionist, əmək bazarı və digər iqtisadi siyasətlərində bir-birlərini izləyir və oxşar addımlar atırdılar.  Bununla bağlı şərh verən iqtisadçı-ekspert Elman Sadıqov bildirir ki, qlobal bazarları indi daha çox izləməyə məhkumuq – baxmayaraq ki, bu məsələ hazırda kifayət qədər diqqətdən kənarda qalıb.
"Amma bu dəfə müəyyən ölkələrin atdıqları addımları təkrarlamaq, onların yürütdükləri siyasətlərə oxşar siyasətlər yürütmək üçün deyil, onların siyasətlərinin nəticələrinin iqtisadiyyata mümkün təsirlərini ölçmək, müəyyən etmək, müsbət təsirlərdən daha çox faydalanmaq, mənfi təsirləri isə zərərsizləşdirmək bundan sonrakı dövrdə hər bir ölkənin iqtisadi siyasətində əsas istiqamət olacaq"- deyə, iqtisadçı əlavə edir.
Ölkələrin iqtisadi inkişaf səviyyələri, sürətləri, strategiyaları, reseptləri, gördükləri tədbirlər bir-birlərindən ciddi şəkildə fərqlənməyə başladı. Bu çox ciddi siqnaldır.
Elman Sadıqov bir neçə fakta təfsilata varmadan nəzər salmağı tövsiyə edir (hər bir ölkənin fərqli rəqəm və iqtisadi qayğılarına diqqət edərək):
ABŞ
– ABŞ-da işsizlik səviyyəsi 3.5%, inflyasiya 7.1%, faiz dərəcəsi 4.25%-4.5%. İnflyasiyanı 2%-lik hədəf həddinə çatdırmaq üçün faiz dərəcələrinin artırılmasına davam ediləcək. Buna işsizlik səviyyəsi də imkan verir. Lakin, faiz dərəcəsinin 2023-cü ildə 6% həddini aşacağı və 6%-in üzərində qalacağı ehtimalını çox aşağı hesab edirəm. Çünki, qlobal iqtisadiyyat dolların faiz dərəcəsinin 6%-dən yuxarı həddinə uzun müddət dözə bilməz. 5%-6% dərəcəsi aralığı da FES-in nəticələrini diqqətlə izləyəcəyi səviyyədir. Deməli, 5.5%-6% aralığında da inflyasiya 4%-in altına enməsə, FES-in faiz siyasətini daha sərt şəkildə alternativ siyasətlərlə əvəz edəcəyi ehtimalı yüksəlir;
Çin
– Dünyanın 2-ci ən böyük iqtisadiyyatı olan Çinin özünün ciddi iqtisadi qayğıları və çağırışları mövcuddur. Çindən çox böyük kapital çıxışlarının şahidi olmaqdayıq və bu proses davam edəcək. Çinin nisbətən optimist statistik göstəricilərinin altında çox ciddi iqtisadi qayğı və problemləri formalaşmaqdadır;
Yaponiya
– Dünyanın 3-cü ən böyük iqtisadiyyatı Yaponiyada inflyasiya səviyyəsi 3.8%-dir. Bu ölkənin əsas iqtisadi çağırışı isə 2.5%-lik çox aşağı (təhlükəli həddə olan) işsizlik səviyyəsi və bir çox sahələrdə işçi çatışmazlığı, iqtisadi böyümənin (2023-də 1.8%, 2024-cü ildə cəmi 0.9% gözlənilir) bütün görülən tədbirlərə baxmayaraq zəif olmasıdır;
BƏƏ
– BƏƏ növbəti 10 il üçün 8.7 trilyon dollarlıq iqtisadi paketini açıqladı. Paketlə tanış olduqda BƏƏ-nin Yaxın Şərqin tamamilə fərqli bir ölkəsi olması bir tərəfə, dünya iqtisadi səhnəsində önəmli bir ölkəyə çevrilmə iddiasını (bir çoxu əsaslandırılmış və inandırıcı iddialardır) görürük.

– Avropa Birliyi yuxarıdakı ölkələrdən fərqli olaraq ciddi iqtisadi qayğılarla yanaşı, çox ciddi siyasi problem və ziddiyyətlərlə üz-üzədir. Avropa Birliyinin iqtisadi inkişafı II Dünya Müharibəsindən sonrakı dövrdə olduğu kimi ABŞ-dan və Britaniyadan (Britaniyanın özündə də iqtisadi qayğılar (o cümlədən yüksək inflyasiya) çoxdur) asılı olacaq;
Türkiyə
-Minimum əmək haqqının artırılması qərarının ardından bu gün açıqlanan qərar və görüləcək tədbirlərin əsas bir məqsədi var. Artan maaşlar fonunda inflyasiya təzyiqinin yumşaldılması (bu təzyiq qaçılmazıdır) üçün inflyasiya tətikləyici bir sıra qiymət artımlarına gedilməyəcəyinin anonsunun verilməsi önəmli idi. Bu isə inflyasiya gözləntilərini müəyyən dərəcədə azaldan amildir. Hazırda Türkiyədə inflyasiya gözləntiləri çox olduğu üçün istehlak özünün ən pik həddini yaşayır. Bu amil yerli istehsalı dəstəkləsə də, yerli istehsalda idxalın payını nəzərə aldıqda idxalı da artıran amillərdəndir. Valyuta ehtiyatlarındakı gərginlik, mövcud monetar siyasət manevr imkanlarını daraldır, dolların kursuna təzyiqi artırır. Tədiyə balansında mənfi saldonun azalmasına imkan vermir. Hər bir halda Türkiyə iqtisadiyyatı 2023-cü ildə 2 fərqli dövr yaşayacaq. İlin 1-ci yarısı və ilin 2-ci yarısı. Türkiyə ilə bağlı önəmli əlavə bir faktı da qeyd edim. Suriyanın parçalanması və qaz kəmərlərinin Suriyanın şimalından keçərək Avropaya çəkilməsi planı böyük ehtimalla həyata keçməyəcək. Əvəzində Türkiyə Avropa üçün qaz sahəsində ciddi bir "hub"a*  çevrilir. Burada Türkiyəni ciddi sınaq gözləyir. Çünki, Suriya-Türkiyə yaxınlaşması Britaniya və müttəfiqləri tərəfindən dəstəklənsə də, ABŞ tərəfindən dəstəklənmir (bunu açıq şəkildə bəyan etdilər);
Ayrı-ayrılıqda dünyanın bir çox iqtisadiyyatlarına toxunmaq olar. Qafqazda formalaşmaqda olan yeni vəziyyət, Orta Asiyadakı iqtisadi irəliləyiş, Səudiyyə Ərəbistanı, Qətər, Şərqi Asiya ölkələri, Braziliya və sair.
E.Sadıqov Təfsilatlı şəkildə toxunmadan konkret nəticə və təsbitlərin bir neçəsini vurğulayır:
– dünyanın demək olar ki, hər bir ölkəsi öz iqtisadi inkişaf planını öz ölkəsinin gerçəklik və imkanlarına uyğun hazırlayır. Ölkələrin qarşılaşdıqları problemlər, çağırışlar, iqtisadi göstəricilər, geosiyasi vəziyyət, əmək bazarı ciddi şəkildə fərqlənməkdədir;
– məsələn, BƏƏ (o cümlədən konkret olaraq Dubay Əmirliyi) istedadlı gənclərə vizaların verilməsinin asanlaşdırılması siyasətinə başlayıb (konkret olaraq, immiqrasiya deyil, beyin ovu siyasəti). Eyni siyasəti ABŞ başda olmaqla bir çox ölkələrin apardığı və daha geniş şəkildə aparacağı açıq-aşkar görünməkdədir. Kor-koranə toplu immiqrasiya deyil, istedadlı gənclərin, alimlərin, peşəkarların ölkəyə cəlbi. Amma bunun əksinə olaraq, dünya ölkələrinin say olaraq ən azı 70%-də işsizliyin artması, investisiya, yeni texnologiyaların tətbiqinin isə azalması müşahidə olunacaq;
– yuxarıda qeyd olunan səbəbdən, ABŞ, Çin, Yaponiya, Avropa İttifaqı kimi güclü iqtisadi birliklərin hazırda kifayət etmədiyi, yeni bir neçə iqtisadi birliklərin formalaşdırılaraq iqtisadi potensialın (o cümlədən risklərin) həmin birliklərdə diversifikasiyası ehtimalı yüksəkdir. Əslində dünya buna doğru gedir. Yəni, ayrı-ayrı ölkələrin iqtisadi cəhətdən güclənməsindən daha çox birliklər daxilində güclənərək iqtisadi birliklərin genişlənməsi ilə dünya bazarlarının böyüməsi planı daha rasionaldır. Əks halda ABŞ və Avropanın bahalı və lüks mallarının bazarlarının daralması, bu bazarların Çin, Cənubi Koreya və digər ölkələr tərəfindən tutulması davam edəcək.
– qlobal iqtisadiyyatın izlənməsi (həm də görüləcək tədbirlər enerji, əmtəə qiymətlərinə birbaşa təsirlər göstərəcək) vacibdir;
– hər bir ölkənin iqtisadi tədbir və qərarlarının digər ölkələrin iqtisadi tədbir və qərarlarını təkrarlamaq deyil, bir çox hallarda əksinə, həmin ölkələrin qərarlarının mənfi təsirlərini azaltmağa yönələcəyi məqsədli olacağı qaçılmaz olacaq;
Yekun nəticə isə iqtisadi məsələlərə, reseptlərə münasibət və yanaşmalar dəyişir, sürət artır, daha çevik və əsaslandırılmış iddialı planlar önə çıxır. / banker.az


BiZNES.AZ
Maraqlı     Baxılıb: 44   Tarix: 11 yanvar 2023
f Paylaş

DİGƏR XƏBƏRLƏR

Tələbələrin köçürülməsi ilə bağlı dəyişikliklər hazırlanır

Cari tədris ilinin qış tətili dövründə tələbələrin bərpası və akademik məzuniyyətdən qayıtması məsələlərinə ənənəvi qaydada baxılacaq. Bu barədə Elm və Təhsil Nazirliyindən məlumat verilib. Qeyd edilib ki, hazırda təhsili

Microsoft Windows 8.1-i dəstəkləməyi dayandıracaq

Microsoft yanvarın 10-da Windows 8.1 əməliyyat sisteminə dəstəyi dayandırır. xəbər verir ki, bu barədə Amerika şirkəti Microsoft məlumat yayıb. İllik 12.99%-dən 40 00 AZN-dək zaminsiz komissiyasız kredit!. Qeyd edilib ki

Universitet 2,1 milyon manatlıq simulyasiya avadanlıqları aldı

İ.M.Seçenov adına Birinci Moskva Dövlət Tibb Universitetinin Bakı filialı "Simulyasiya avadanlıqları və onlar üçün sərfiyyat mallarının satınalınması" ilə bağlı keçirdiyi tenderi yekunlaşdırıb. xəbər verir ki, tenderi

95-ci mərtəbəyə 43 saniyəyə çatır - Dünyanın ən sürətli lifti

Çinin Quançjou şəhərində Maliyyə Mərkəzinin binasında çalışan ziyarətçilər və işçilər mərtəbələr arasında hərəkət etməklə çox vaxt itirməyəcəklər. Sınaq zamanı lift dəqiqədə 1260 metr (saatda 76 kilometr) sürətlə binanı

Məşhur brendlər Rusiyada fəaliyyətini hansı adla davam etdirir? – Fotolar

Rusiya Ukraynada müharibəyə başladıqdan sonra fevralın sonundan bəri bir çox xarici şirkət bir-birinin ardınca Rusiyada fəaliyyətini dayandırdığını elan edib, bu barədə "RBC"ya istinadən xəbər verir. Bu, ictima

"Fortis Academy"dən ödənişsiz təhsil imkanı - Bu ailələr müraciət edə bilərlər

() "Fortis Academy" yeni tədris ilində ödənişsiz abituriyent hazırlığı üçün şagird qəbuluna start verdi. Şəhid ailələri, qazi ailələri və sosial həssas qrupa aid olan ailələr 5 yanvardan etibarən övladlarının ödənişsi

"Huawei" avtomobil də istehsal edəcək

Çinin "Huawei" şirkətinin rəsmiləri gələcək planları ilə bağlı məlumat veriblər. Bildirilib ki, nəhəng korporasiya gələn il əsas diqqətini avtomobil biznesinə yönləndirəcək və bu məsələdə bir neçə elektromobil istehsalçıs

Niyə alış-veriş edirik? Marketoloqlar nəyə diqqət etməlidirlər?

Biz elə bilirik ki, alış-veriş etmək bizim nələrsə almağımızdan ibarətdir. Ancaq pul xərcləməyimizin səbəbi sadəcə əşyalar əldə etmək deyil. Bu gün alış-veriş anlayışı "ehtiyacını ödəmək üçün alıb satmaq"dan fərql

Hər şey ən xırda detalına qədər görünür. Neo QLED 8K haqqında bir neçə söz

() Samsung Neo QLED 8K televizorları artıq hər ev üçün bu əvəzolunmaz məhsulun xüsusiyyətlərini yenidən müəyyənləşdirib. Neo QLED 8K televizorları şirkətin patentləşdirilmiş Quantum Mini LED mikroskopik LED texnologiyasında

Süni ana bətni - Körpələr qarın boşluğundan kənarda inkişaf etdiriləcək

Alimlər tərəfindən hazırlanan süni bətn konsepsiyası çətinliklərin keçmişdə qalacağını, körpələrin qarın boşluğundan kənarda – kapsulalarda inkişaf edəcəklərini proqnozlaşdırıblar. Bu barədə "Forbes" məlumat yayıb

Nazir: "Gələcəkdə müəllim həm təhsilverən, həm də metodist kimi əməkhaqqı alacaq

"Sertifikasiya imtahanları nəticəsində bir sıra islahatlar həyata keçiriləcək. Misal olaraq bölgülər olacaq və ona uyğun da əməkhaqqı artırıla bilər. Yəni müəllim həm təhsilverən, həm də metodist kimi əməkhaqqı alacaq"

Nazir: İmtahanda hər 4 müəllimdən biri minimal balı toplaya bilməyib

Sertifikasiya imtahanında 60 sual verilib, onlardan 50-si ibtidai sinfə aid suallardır. Bunu Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsində "Dövlət ümumi təhsil müəssisələrində işləyən təhsilverənlərin sertifikatlaşdırılması"


iqtisadi xeberler bu gunun xeberleri bank faizleri iqtisadiyyat xeberleri investisiya